توحید شیری، محمد دیده بان، محسن تابان،
دوره ۷، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۸ )
چکیده
آبانبارها بناهایی بودند که اکثراً در مناطق گرم و خشک کشور برای خنک نگه داشتن آب در طول سال مورد استفاده مردم قرار میگرفتند. یکی از اصلیترین عنصر آبانبارها پوشش مخزن میباشد که از طاقهای آجری گوناگونی مانند آهنگ، کلنبو با خیز و فرمهای متفاوت در ساخت آنها استفاده شده است. هدف از این پژوهش شناخت میزان دریافت تابش خورشید و سایهاندازی در گنبد آبانبارهای یزد میباشد که منجر به شناخت بهینهترین پوشش مخزن آب‌انبار در بین نمونههای مطالعه شده میگردد.
برای انجام این تحقیق پنج نمونه از آبانبارها با ساختار متفاوت گنبد در شهر یزد انتخاب گردید و میزان دریافت تابش سالیانه آنها در گرمترین روز سال، در ساعات ۱۴، ۱۶و ۱۸ با استفاده از تحلیل انرژی‌پلاس نرم‌افزار راینو تحت پلاگینهای هانی‌بی و لیدی باگ انجام گرفت. نتایج آنالیزها نشان میدهد؛ با افزایش سطوح گنبدها میزان جذب حرارت در محدوده در معرض تابش و در محدوده سایه بیشتر میشود. در هنگام طلوع و غروب خورشید مقدار دریافت تابش تقریباً در تمام گنبدها شبیه هم است، ولی هنگام ظهر؛ جذب حرارت گنبدهای با خیز بلند و سطح تماس کم نسبت به تابش خورشید؛ کمتر از گنبدهای با خیز کم و سطح تماس زیاد است؛ که علت اصلی آن ایجاد سایه بیشتر و جذب حرارت کمتر در این نوع گنبدها میباشد. بیشترین دریافت حرارت در ساعت ۱۴ مربوط به گنبد برسویه تفت (kwh/m۲ ۱۲۸۱۸۷) با خیز کم و کمترین دریافت حرارت در حاج قاضی یزد با خیز بلند و سطح تماس کم (kwh/m۲ ۸۰۷۵۳) است. رابطهی بین خیز طاق گنبد با میزان دریافت تابش خورشید تقریباً مستقیم است؛ لذا استفاده از گنبد با خیز طاق و ارتفاع زیاد و سطح تماس کم با توجه به شرایط اقلیمی یزد در آبانبارها عملکرد حرارتی مناسبتری داشته است.
