نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

---

در این مقاله، مساله پوشش مجموعه چند هدفه مورد نظر، یکی از مدل­های مسائل مکان­یابی- تخصیص بوده که هدف آن کمینه سازی هزینه استقرار تسهیلات و افزایش تامین فرکانس تقاضا در ساختار مورد نظر می­باشد بطوریکه، هر مشتری (منطقه) حداقل تحت پوشش یک تسهیل قرار گیرد. این مساله به دلیل پیچیدگی­های محاسباتی در زمره خانواده مسائل NP-Hard قرارگرفته و حل آن از راه­های معمول و دقیقی همچون: روش وزن دهی، روش حدی، روش GP، روش LP متریک و ... با توجه به ابعاد بالای مساله، زمان بر و غیرکارا می­باشد. در این مقاله، الگوریتم شبیه سازی تبرید به عنوان یکی از الگوریتم­های فوق ابتکاری کارا که مبتنی بر جستجوی همسایگی در فضای جواب و پذیرش جواب­های احتمالی و نا مرغوب (جهت فرار از دام بهینه محلی و دستیابی به جواب بهتر) در حل مساله MOSCP می­باشد، مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه نحوه کارکرد الگوریتم پیشنهادی ارائه و روائی و پایائی آن از طریق حل تعداد متنابهی از مسائل مختلف نشان داده شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که الگوریتم پیشنهادی از کارائی بالائی برخوردار بوده که فادر است در مدت زمان کوتاهی حل مناسبی برای مساله ارائه نماید.

---

مهمترین اهــداف در ضربه زدن به یک کشور نابودی مراکز حساس نظامی و صنعتی آن می باشد. از مهم­ترین و ضروری­ترین اقدامات برای جلوگیری از خسارتهای حیاتی به این مراکز و یا محدود کردن آن، مکان یابی صحیح آنها می باشد. مکان یابی درست و اصولی مراکز حساس نـظامی یکی از مهمترین اقداماتی است که موجب کاهش قابل توجه هزینه های بعدی مرتبط با فعـــالیتها و پیشامدهای مربوط به این مراکز خواهد بود و با افزایش قابلیت پدافند غیرعامل، ضریب امنیتی را افزایش و احتمال حملات دشمنان و اثرات تخریبی حملات احتمالی را به شدت کاهش می دهد. در این مقاله، ضمن شناسایی عوامل موثر در مکان یابی این مراکز با تاکید بر عامل پدافندغیرعامل، مدل ترکیبی مکان یابی تسهیلات حساس جهت مکان یابی آنها ارائه گردیده است. در توسعه این مدل از مدل هیبریدی، فرآیند تحلیل شبکه­ای، روش دسته­بندی تاکسونومی عددی بهبود یافته و مدل ریاضی ایجاد پراکندگی بین تسهیلات استفاده شده است. در این مدل، مراکز حساس از سه جنبه تسهیلات عمومی، تسهیلات نامطلوب و تسهیلات حساس مورد توجه قرار می گیرند.

---

هدف اصلی استقرار تجهیزات و طراحی سیستم های خدماتی، پوشش تقاضای مشتریان بالقوه است. بسیاری از مدل های مکان یابی با هدف پوشش توسعه پیدا کردند و محدودیت ها، جزئیات مسئله و جنبه های مختلفی از آن را مورد بررسی قرار دادند. در این مقاله مدل مکان یابی-تخصیص حداکثر پوشش با امکان ایجاد ازدحام در یک محیط رقابتی توسعه یافته است. در مدل پیشنهادی چندین ویژگی مهم یعنی مدل های تعامل فضایی، ازدحام، محیط رقابتی مبتنی بر انتخاب مشتری و تقاضای احتمالی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مدل حداکثر نمودن درصد تقاضای جذب شده توسط تجهیزات خدمتدهی در محیط رقابتی است. برای حل مدل با ابعاد کوچک از نرم افزار بهینه سازی لینگو 8 و الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک استفاده شده است. اما با توجه به پیچیدگی مسئله و ماهیت غیرخطی آن، نرم افزار لینگو 8 توانایی حل مسایل با ابعاد بزرگ را ندارد و مسایل با ابعاد بزرگتر با استفاده از الگوریتم ژنتیک پیاده سازی شده است. نتایج عددی، اثربخشی الگوریتم پیشنهادی را برای حل مدل تایید می کند و نشان می دهد که به کار گیری نظریه صف در طراحی سیستم های خدماتی، بهبود استراتژی های مختلف خدمتدهی، افزایش رضایت مشتریان و ارتقای فرآیندهای کسب و کار سازمان را در بر خواهد داشت

---

امروزه در تمامی کشورها، منابع عمومی برای بخش بهداشت و درمان جهت برآورده کردن تقاضا ناکافی هستند. بنابراین سیاست‌گذاران و تامین‌کنندگان بهداشت و درمان، باید بتوانند موثرترین روش‌ها را در پاسخ به نیاز‌های شهروندان با منابع محدودی که در دسترس‌اند، به کار گیرند. تاکنون مسایل متعددی در زمینه خدمت‌دهی در بخش بهداشت و درمان و نقش مدل‌های تحقیق در عملیات در این مسایل، مورد بررسی محققین و متخصصین حوزه بهداشت و درمان قرار گرفته است. یکی از مهمترین مسایلی که در این حوزه مطرح می شود، مکان‌یابی و نحوه استقرار مجدد آمبولانس‌ها به منظور پوشش حداکثری مناطق و خدمت‌دهی مطلوب به بیماران در شرایط اضطراری است. هدف از این مقاله، مکان‌یابی آمبولانس‌های در دسترس، با توجه به الگوی تقاضا و به دنبال آن استقرار مجدد آمبولانس‌های مکان‌‌یافته است. بدین منظور بعد از مکان‌یابی آمبولانس‌ها، مدلی با هدف کمینه‌سازی امیدریاضی مسافت‌های طی شده به وسیله آمبولانس‌ها در حالت استقرار مجدد، طراحی و ارائه می‌گردد. سپس، کارایی مدل پیشنهادی با استفاده از نتایج محاسباتی نشان داده می‌شود. در پایان، نتایج تحقیق ارائه می‌شوند.

---

مساله مکان­یابی و طراحی شبکه تسهیلات هاب به صورت گسترده­ای در تئوری مکان­یابی مورد بررسی قرار گرفته است. این مساله معمولاً با تصمیم­گیری همزمان در مورد تعداد بهینه تسهیلات هاب، مکان­ آن‌ها و تخصیص گره های غیر­هاب همراه است. در این مقاله، یک هیوریستیک جدید و مقاوم در چارچوپ الگوریتم ترکیبی ژنتیک - تبرید شبیه­سازی شده (GA-SA) به منظور حل مساله مکان­یابی تسهیلات هاب با تخصیص یگانه و ظرفیت نامحدود توسعه داده شده است. در هیوریستیک ارائه شده، از الگوریتم ژنتیک در جهت تشکیل تعدادی از راه­حل­‌های آغازین متنوع استفاده می­شود و در ادامه الگوریتم تبرید شبیه­سازی شده به منظور بهبود هر دو بردار مکان و تخصیص مساله به کار گرفته می­شود. از آنجایی که عملکرد الگوریتم‌های هیوریستیک به شدت تحت تاثیر مقادیر پارامترهای آنها است، یک رویکرد تنظیم پارامتر مقاوم مبتنی بر طراحی آزمایش­ها پیشنهاد شده است که علاوه بر بهبود و حفظ توانایی الگوریتم در دستیابی به جواب مناسب، زمان اجرای الگوریتم را به طور قابل ملاحظه‌‌ای کاهش می‌دهد. در راستای تبیین کارایی الگوریتم توسعه داده شده، نتایج به دست آمده از اجرای الگوریتم بر روی مجموعه داده­های استاندارد CAB و AP با نتایج بهترین الگوریتم­های موجود در ادبیات مورد مقایسه قرار گرفت. این نتایج بیان می­دارند که الگوریتم ترکیبی ارائه شده علاوه بر سرعت محاسباتی بالاتر نسبت به سایر الگوریتم­ها، در دستیابی به پاسخ­های بهینه و یا نزدیک به بهینه موفق است. 

---

با توجه به نقش و اهمیت چیدمان تسلیحات دفاعی دریایی در صحنه نبرد و نحوه تخصیص تسلیحات موجود به تهدیدهای مهاجم، استفاده از مدل‌های ریاضی و بهینه‌سازی در این‌گونه مسائل ضروری است. در این مقاله یک مدل برنامه‌ریزی غیرخطی مختلط عدد صحیح برای مسأله چیدمان حامل‌های جنگی و تخصیص سلاحهای آن‌ها به تهدیدها با هدف وارد کردن بیشترین تخریب به تهدیدها ارائه می‌شود. از آنجایی که حل دقیق مدل ارائه شده با استفاده از نرم‌افزارهای موجود در زمینه تحقیق در عملیات امکان‌پذیر نیست، روش-های جستجوی محلیِ بیشترین بهبود، سریع‌ترین بهبود و روش فرا ابتکاریِ جستجوی ممنوعه برای این مسأله طراحی شده‌است. نتایج به دست آمده از این روش‌ها با روش شمارش کامل مقایسه شده و مشخص می‌شود، روش جستجوی ممنوعه کارایی بیشتری نسبت به سایر روش‌های پیشنهادی دارد.

---

هدف این مقاله، تعیین مکان های بهینه جهت احداث ایستگاه های توزیع سوخت برای وسایل نقلیه شهری در شبکه های شامل مسیرها و تقاطع ها است. در مسئله مورد مطالعه، اولا نگرش به تقاضا و مکان تسهیل از حالت معمول مبتنی بر گره در شبکه، به حالت مبتنی بر یال در نظر گرفته شد . ثانیا محدودیت سرویس دهی توسط ایستگاه های سوخت به عنوان یک محدودیت صف ( درنظر گرفتن ازدحام ) در شبکه لحاظ گردید. در این پژوهش براساس دو مدل ریاضی ماکزیمم پوشش و مکان یابی جریان-سوخت، مدل ریاضی برای تعیین مکان های بهینه جهت احداث ایستگاه سوخت، ارائه شد. برای حل مدل، الگوریتم ابتکاری متناظر در قالب الگوریتم حریصانه توسعه یافته، طراحی و با نرم افزار" متلب " اجرا شدو به کمک نرم افزار " گمز" نیز قادر به تولید جواب بود. برای نشان دادن کارایی الگوریتم پیشنهادی به حل عددی مسئله با داده واقعی پرداخته شد. یافته ها حاکی از آنند که، جوابهای حاصل از نرم افزار گمز، دارای اختلاف کمی با جواب های حاصل از الگوریتم پیشنهادی است و مقایسه جواب های حاصل از روش دقیق " قواعد کاهش" با الگوریتم ابتکاری توسعه یافته پیشنهادی، نیز موید کارایی آن در یافتن مکان بهینه است

---

در یک مسئله مکان­ یابی میانه روی شبکه ­ها (گراف­ ها)، هدف پیدا کردن یک مجموعه از بهترین مکان­ ها روی یک گراف معین جهت تاسیس یا استقرار تسهیلات می­ باشد به طوری که مجموع فواصل مشتریان موجود از نزدیک­ترین سرویس­ دهنده کمینه شود. در این مقاله، یک مدل مکان­ یابی میانه نیمه ناخوشایند روی شبکه­ ها  در نظر گرفته می­ شود که در آن تمامی مشتریان به شکل زیرگراف تعریف می­ گردند. یک الگوریتم رقابت استعماری دودویی جدید برای یافتن جواب­های مدل تحت مطالعه پیشنهاد می­ گردد. نتایج محاسباتی ما نشان می ­دهند که این الگوریتم از سرعت و دقت بالایی برخوردار می­ باشد.

---

ین تحقیق به دنبال ارایه یک مدل مکان‌یابی تسهیلات چندهدفه با چندین لایه خدمتدهی و با در نظر گرفتن ازدحام در سیستم می‌باشد. در مدل ارایه شده، جهت دریافت خدمت، مشتریان در لایه‌های مختلف نوع خدمات متفاوتی را دریافت می‌کند. وقتی مشتری وارد سیستم می‌شود می‌بایست تمامی خدمات را در لایه -های مختلف دریافت نماید؛ در واقع مشتری در لایه‌های میانی سیستم را ترک نخواهد کرد. در این راستا، تقاضا به صورت تصادفی در نظر گرفته شده و توابع هدف شامل کمینه‌سازی مدت زمان انتظار متقاضی درون صف و احتمال بیکاری تسهیلات است. از طرفی از آنجائیکه کاهش گازهای گلخانهای به عنوان شاخصی مهم و اثرگذار در شرایط محیط زیست موجب ایجاد زنجیره تامین سبز می‌شود، تابع هدف سوم مساله به دنبال کمینه‌سازی اثرات زیست محیطی میباشد. مدل ارایه شده به صورت یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح بوده و در رسته مسائل با پیچیدگی بالا قرار داد. به منظور حل مدل ریاضی ارایه شده، یک رویکردهای شبیه سازی ارایه و بر روی مسائل مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

---

در این پژوهش، مدلی برای مکان­یابی آمبولانس­ها با در نظر گرفتن وسیله پشتیبان (برای بالا بردن قابلیت اطمینان) و محدویت ظرفیت برای آمبولانس­ها زمینی ارائه شده است. این مدل برای مواقع اضطراری (جنگ و بلایای طبیعی) در نظر گرفته شده است. در این مدل مقدار تقاضای پوشش داده شده برای هر نقطه تقاضا وابسته به تعداد دفعات پوشش توسط تسهیلات و مقدار تقاضا می­باشد. مقدار تقاضا و شعاع پوشش آمبولانس­ها در دوره­های مختلف با توجه به شرایط و کاربرد مدل، پویا در نظر گرفته شده است. آمبولانس ها قابلیت مکان­یابی مجدد در دوره­های مختلف را دارا می­باشند. در این مدل دو نوع آمبولانس زمینی و هوایی برای مکان­یابی در نظر گرفته شده است. آمبولانس­های هوایی به عنوان آمبولانس­های پشتیبان در نظر گرفته شده است. آمبولانس­های زمینی و هوایی به عنوان آمبولانس­هایی با داشتن محدودیت ظرفیت در نظر گرفته شده است. برای حل این مدل، کروموزوم سازی (تولید جواب اولیه) به شیوه­ای ارائه شده است که کروموزوم مکان­یابی برای آمبولانس­های زمینی و هوایی در یک کروموزوم کلی ارائه شده است. این مدل چون یک مدل پیچیده­ای می­باشد برای حل آن از الگوریتم شبیه­سازی تبرید مبتنی بر جمعیت ¹با رویکرد کروموزوم تلفیقی استفاده شده است. در نهایت نتایج الگوریتم ارائه شده برای حل مدل با الگوریتم شبیه­سازی تبرید² مقایسه شده است. نتایج نشان داده کیفیت الگوریتم ارائه شده نسبت به الگوریتم شبیه سازی تبرید بهتر می­باشد.