نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

در این مقاله یک مدل ریاضی و یک روش ابتکاری جدید برای حل مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند قرارگاهی و چند محصولی با وسایل نقلیه متفاوت ارائه شده است. مشتریان امکان سفارش کالاهای متفاوت را دارند، قرارگاه­ها نیز باید با وسایل نقلیه­ای که دارای­ ظرفیت، سرعت و هزینه­های مختلفی هستند، به سفارشات مشتریان خود قبل از موعد تحویل پاسخ دهند. به همین منظور مدل ریاضی مسئله مسیریابی چند قرارگاهی توسعه یافته است تا بتواند بازتاب دهنده شرایط مطرح شده باشد. هدف این مدل کاهش مسافت سرویس­دهی ­است، که منجر به کاهش در هزینه­ها و زمان سرویس­دهی می­شود. به دلیل پیچیدگی زیاد این مسئله و زمان­بر یا غیر ممکن بودن حل دقیق مدل توسعه یافته، یک روش ابتکاری پیشنهاد شده است. این روش دارای چهار گام اصلی شامل: گروهبندی مشتریان، مسیریابی و تعیین نوع وسیله نقلیه، زمانبندی و بسته­بندی سفارشات و بهبود است. کارایی این روش با مقایسه جواب­­های بهینه چندین مسئله و یک مطالعه موردی در شرکت کاله یزد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل، موثر بودن این روش و قابلیت استفاده از آن در صنعت را نشان داد.

در این مقاله، با استفاده از تکنیک ارزش افزوده یک روش کارا و موثر برای موازنه هزینه – زمان در بین پروژه های صنعتی و تجاری یک سازمان با هدف حداقل نمودن مجموع هزینه های زودکرد و دیرکرد پروژه های صنعتی و حداکثر نمودن درآمد پروژه های تجاری ارائه شده است. بکارگیری تکنیک ارزش افزوده در مدیریت پروژه مستلزم یک تعریف جامع و کامل از پروژه، در ابتدای کار می باشد این تعریف سبب ایجاد یک طرح کلی از پروژه می شود. در این صورت با توجه به چرخه حیات پروژه می توان مراحل اصلی اجرای پروژه را از یک درصد تا صد در صد اندازه گیری کرد. بر این اساس در هر مرحله از پیشرفت پروژه، بر اساس عملکرد پروژه، پیش بینی دقیق و قابل اطمینانی از وضعیت نهایی پروژه از لحاظ مدت زمان و هزینه لازم برای تکمیل پروژه ارائه می شود. این پیش بینی دقیق باعث می شود، قبل از تحمیل هرگونه زیان بیشتر، تصمیم به توقف پروژه و یا تغییر روند اجرایی فعلی گرفته شود. تغییرات روند اجرایی شامل تغییرات زمانبندی، تخصیص و تسطیح مجدد منابع پروژه های صنعتی و یا اجرای پروژه های تجاری جدید با استفاده از تکنیک ارزش افزوده در راستای تامین اهداف پروژه می باشد. برنامه ریزی اولیه ومجدد پروژه، شامل سه مرحله زمانبندی فعالیت ها، تخصیص و تسطیح منابع و پیش بینی دقیق از وضعیت آینده پروژه می باشد. استفاده از تکنیک ارزش افزوده در این مقاله ضمن ایجاد تعادل در زمان و هزینه، افزایش دقت در برنامه ریزی اولیه و مجدد پروژه، بهبود میزان تسطیح منابع، باعث کاهش قابل توجه زمان و هزینه در پروژه های صنعتی و افزایش درآمد پروژه های تجاری مورد مطالعه شده است.

مسأله خریدار دوره گرد یک حالت خاص از مسأله معروف فروشنده دوره گرد است که بر خلاف مسأله فروشنده دوره گرد که به سطح توزیع محصول مربوط می‌شود، سطح تامین کالا و مواد اولیه را شامل می‌شود. در مدل های قبلی برای تعیین اندازه انباشته اقتصادی چند دوره‌ای، مسیریابی وسایل نقلیه در نظر گرفته نمی‌شود اما در این مقاله با تلفیق مسیریابی وسایل نقلیه با استفاده از توسعه مسأله خریدار دوره گرد و مسأله اندازه انباشته چند دوره‌ای به ارائه یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط جدید برای تعیین بهترین خط مشی سفارش‌دهی چند دوره‌ای در شرایطی که تامین‌کنندگان برای قیمت کالا تخفیف پیشنهاد می‌کنند می‌پردازیم. در این مدل علاوه بر لحاظ کردن همه هزینه ها مثل هزینه خرید، حمل و نقل و نگهداری به طور همزمان، مسیر بهینه وسایل نقلیه نیز مشخص می‌شود. همچنین برای نزدیک شدن به دنیای واقعی فرضیاتی چون درصد اقلام معیوب، ظرفیت وسایل نقلیه و انبار خریدار نیز لحاظ می‌شود. نتایج تایید می‌کند توجه همزمان به هر سه هدف هزینه‌های خرید، هزینه‌های حمل و نقل و نگهداری می‌تواند موجب کاهش کل هزینه ها بیش از 40درصد شود. همچنین به دلیل پیچیدگی محاسباتی بالای مدل پیشنهادی، یک الگوریتم تکامل تفاضلی پیشنهاد شده است. نتایچ نشان می‌دهد که الگوریتم حل پیشنهادی، توانایی رسیدن به جواب‌های بهینه/نزدیک به بهینه را در زمان‌های محاسباتی بسیار کمتر از روش‌های دقیق دارد.

     حمل‌ونقل در سیستم‌های اقتصادی اعم از تولیدی و خدماتی از جایگاه مهمی برخوردار است.. یکی از مباحثی که در چند دهه اخیر کاربرد بالایی داشته و برای افزایش کارایی و بهره‌وری سیستم‌های حمل‌ونقل مطرح‌شده، مسئله مسیریابی وسایل نقلیه است. در این پژوهش مدل جدیدی از مسئله مسیریابی وسایل نقلیه به صورت برنامه‌ریزی خطی عدد صحیح فرموله می‌شود که در آن برخلاف مدل‌های متداول مسئله مسیریابی لزومی به بازگشت وسیله نقلیه بعد از اتمام سرویس‌دهی به انبار اولیه وجود ندارد.در این مقاله تأثیر تخصیص انعطاف‌پذیر انبار پایانی در هزینه حمل‌ونقل و رضایت مشتری به‌طور همزمان سنجیده می‌شود. اهداف این مدل شامل حداقل سازی مسافت طی شده توسط وسایل نقلیه و حداکثر سازی سطح سرویس تأمین‌کنندگان به مشتریان است. برای تأمین رضایت مشتریان از پنجره زمانی فازی برای تحویل کالا به مشتریان استفاده‌شده است. با توجه به Np-Hard بودن مسئله مسیریابی در حالت چند قرارگاهی و چند محصولی با پنجره زمانی فازی برای حل مدل از الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک چند هدفه با مرتب‌سازی نا مغلوب استفاده‌شده است. نتایج حاصل از حل مثال‌های متعدد نشان می‌دهد با بکار گیری مدل انعطاف‌پذیر بجای مدل‌های متداول مسیریابی هزینه‌های توزیع به‌طور میانگین 15 درصد کاهش‌یافته است همچنین رضایت مشتری به‌طور میانگین 18 درصد افزایش پیدا می‌کند