دفاعیه دکتری در دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی

  مینو شفاهی دانشجوی دوره دکتری معماری و شهرسازی از رساله دکتری خود با عنوان «اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان 3 تا 6 ساله با رویکرد ارتقای خلاقیت آنان در ایران» دفاع کرد.

  چکیده این رساله که استاد راهنمای آن دکتر فرهنگ مظفر و مهندس عبدالحمید نقره‌کار است، به شرح زیر می‌باشد:

  در سال های اخیر، جمعیت قابل توجه کودکان در ایران، توجه ویژه ای را به مساله آموزش و پرورش کودکان موجب شده است.آموزش و پرورش گاهی به طور مستقیم و گاه به طور غیر مستقیم از طریق تاثیر محیط ساخته شده (فضای آموزشی) بر کودک صورت می گیرد. متاسفانه درایران، اکثر مدارس و مهد کودک ها در فضاهای فاقد طراحی مناسبند و یا در فضاهایی با کاربری غیر آموزشی مثل خانه تاسیس می گردند. تحقیق حاضر با تاکید بر بهره گیری از قابلیت های محیطی موثر بر ذهن و رفتار انسان، در صدد دستیابی به ایده های طراحی فضاهای ویژه کودکان(مانند مهد کودک ها) برای کودکان 3 تا 6 ساله ایرانی با رویکرد ارتقای خلاقیت آنان است. ادبیات موضوع نشان می دهد که خلاقیت با تنوع محیط نسبت مستقیم دارد.به عبارت دیگر، تنوع و گونه گونی محیط کالبدی بر فرایند خلاقیت تأثیر مثبت دارد، زیرا تنوع محیط ناظر بر تکامل تدریجی خلاقیت ذهنی است. بنابراین ، می توان اصول طراحی مهد کودک ها را بر اساس ایجاد تنوع به گونه ای وضع نمود که از طریق افزایش کنجکاوی ، تخیل و انگیزش کودک برای بازی منجر به ارتقای خلاقیت کودک گردد.

  در پژوهش حاضر، بر پایه تلفیق نظریات مرتبط با موضوع تحقیق، از روش تحقیق پیمایشی یا زمینه یابی و تحلیل داده ها بر اساس آمارتوصیفی - استنباطی استفاده شده است. این تحقیق شامل چند مرحله است. درمرحله اول، نگرش سنجی از مربیان مهدهای کودک به عمل آمد. نمونه گیری به صورت خوشه ای تصادفی و با 219 نفر انجام شد. متغیرهای تاثیرگذار با روش آمار توصیفی (تحلیل عاملی) استخراج شد و رابطه عوامل مذکور به صورت مدلی خطی طرح ریزی شد. مدل مذکور، ضمن بررسی رابطه و میزان تاثیر عوامل بر یکدیگر، با روش تحلیل مسیر اصلاح شد. بر اساس مدل حاصل، فرضیه های تحقیق مورد تحلیل قرار گرفت و درستی آن ها تایید شد. در مرحله بعدی، برای اطمینان از درستی مدل پیشنهادی و فرضیه های تحقیق، در مورد آن از صاحب نظران و متخصصان در دو رشته معماری و روانشناسی کودک، نگرش سنجی شد. در این مرحله، نمونه در دسترس( اتفاقی-تصادفی) با حجم 71 نفر، انتخاب شد. نتیجه نگرش سنجی متخصصان، مدل و فرضیه های تحقیق را مورد تایید قرار داد.در مرحله دیگر، نتایج سه مرحله اخیر به صورت شکل های ساده ای ترسیم شد و از کودکان 3 تا 6 ساله در مورد اشکال مذکور نظر خواهی شد.نمونه گیری در مرحله اخیر به روش خوشه ای تصادفی، با حجم 45 نفر انجام گردید. داده های مراحل مختلف تحقیق، با توجه به آزمون باز-پاسخ متخصصان و آزمون نظر سنجی کودکان، تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق، شامل اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان مانند مهد کودک ها و فضاهای کمک آموزشی آنان خواهد بود و می تواند به ارتقای انگیزش و ارتقای خلاقیت کودکان ایرانی منجر گردد.