دفاعیه دکتری در دانشکده معماری و شهرسازی دکتر علی عمرانی‌پور دانش آموخته دوره دکتری معماری و شهرسازی از رساله دکتری خود با عنوان «احیای میراث طبیعی فرهنگی زاینده‌رود در شهر تاریخی اصفهان» روز دوم آذرماه سال جاری به راهنمایی دکتر اصفر محمدمرادی دفاع نمود. چکیده رساله شهر تاریخی اصفهان که طی چهارده قرن، دوره‌های ویژه‌ای را در هنر، معماری و شهر نشینی اسلامی‌ـ ایرانی تجربه نموده است، در آغاز سده یازدهم، پذیرای طرح جامع و آرمانی می‌شود مبتنی بر توجهی هوشمندانه به دو اصل مهم: فرهنگ و طبیعت. نوع مواجهه این طرح و به طور کلی ساختار شهری اصفهان با موضوع طبیعت، زمینه اصلی شکل گیری این رساله است. امروزه، نظام زاینده رود در اصفهان، در بردارنده محیطی است که دارای دو وجه طبیعی و وجه فرهنگی ـ تاریخی به طور توامان در ساختار شهر بوده است. در شرائط فعلی که این محیط دچار آسیب‌های جدی شده است، ضرورت این رساله، همان ضرورت احیاء نقش، جایگاه و باززنده‌سازی اندام وابسته به این محیط طبیعی ـ فرهنگی است که در کنار پرسش‌های زیر، زمینه‌های این تحقیق را فراهم آورده است: ـ حضور زاینده رود در اصفهان، در سیر تاریخی خود تا به امروز چه تطوراتی داشته است؟ ـ در مراحل مختلف تطورات فوق، چه ویژگی‌ها و خصائصی را می‌توان ذکر کرد؟ ـ تعامل ویژه زاینده رود با اصفهان صفوی، مبتنی بر چه اصول و مبانی میباشد؟ ـ در مواجهه امروزین ما با زاینده رود، توجه به پیشینه فوق، چگونه می‌تواند منجر به ارائه اصولی در احیاء نقش و جایگاه آن در شهر شود؟ روش انتخابی و متناسب با ماهیت سوال‌های فوق، روش پژوهش تاریخی است. این پژوهش تاریخی که به مطالعه پدیده ویژه تاریخی تعاملات شهری زاینده رود و اصفهان در عصر صفوی می‌پردازد، از طریق دو مرحله مهم توصیف و تبیین حاصل می‌شود. در مرحله توصیف پس از دستیابی به اسناد گذشته آن موضوع، شاهدهای تاریخی، به عنوان داده های اصلی این پژوهش، در بین اسناد تاریخی مورد اشاره فوق، جست و جو و استخراج می گردد. هدف اصلی از این مرحله کشف پاسخ برای سه سوال زیر است: ـ شناخت پیشینه، نحوه پیدایش و شکل گیری این تعاملات، ـ چگونگی تطور و تغییرات بعدی آنها، ـ وضعیت فعلی زاینده رود در شهر. در مرحله دوم، با توجه به داده های حاصل از مقام توصیف، در مقام تبیین به جست و جوی مبانی، علل و اصول حاکم بر شکل گیری این موضوع پرداخته می شود. دستاوردهای مهم این پژوهش در دو ساحت زیر قابل توجه است: 1ـ ابهام زدایی از ساختار و اجزاء تعاملات زاینده رود و اصفهان، به ویژه در عصر صفوی، 2ـ تبیین اصول و ارزش‌های حاکم بر ساختار تعاملات فوق. در خاتمه نیز نتایج اصلی این رساله در چهار حوزه زیر تبیین می‌گردد: ـ تعریف رودخانه شهری زاینده رود به عنوان میراثی طبیعی ـ فرهنگی، ـ توجه به رودخانه شهری زاینده رود به عنوان یکی از مولفه‌های مرمت شهری، ـ احیاء مبتنی بر جامع نگری، حفاظت و بازخوانی اصول مستتر در آثار و مجموعه‌های تاریخی، ـ احیاء محور طبیعی ـ فرهنگی زاینده رود، ـ احیاء نظام کلان حضور رودخانه وطبیعت نشأت یافته از آن در شهر اصفهان |
