دفاعیه دکتری

دانشجو مهران احسانی در تاریخ 97/4/17 ، ساعت 12:30 از پایان نامه خود تحت عنوان "مدیریت هوشمند در برنامه ریزی کالبدی شهرها برای مواجهه با زلزله نمونه موردی : منطقه 17 شهرداری تهران"در آمفی تئاتر دانشکده معماری و شهرسازی دفاع کردند. اطلاعیه

چکیده

اولین گام در تامین ایمنی شهرها در برابر مخاطرات طبیعی، شناسایی عوامل خطرساز و تعیین میزان آسیب‌پذیری اجزا و بافت شهر با استفاده از الگوها و روش‌های موجود در این زمینه است. به کارگیری شیوه مدیریت هوشمند در برنامه‌ریزی کالبد شهری می‌تواند متضمن بهبود مستمر برنامه‌ریزی کالبدی شهر و پاسخی مناسب به تغییر نیازهای مربوط به ایمن‌سازی و مقابله با بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی، حاصل از گسترش شهر باشد. هدف پژوهش حاضر، آن است که بر اساس مطالعات و پژوهش‌های انجام شده تأثیر الگوی مدیریت هوشمند در برابر زمین‌لرزه را از طریق برنامه‌ریزی کالبدی شهر بررسی نموده و نتایج به دست آمده را به عنوان راهبرد و اقدامی مناسب در عرصه شهرسازی (رشته‌های برنامه‌ریزی و مدیریت شهری) و در مواجهه با بحران زمین‌لرزه ارائه نماید. بدین منظور، منطقه ۱۷ شهرداری تهران به عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردید. این پژوهش از نوع کاربردی و به لحاظ روش اجرا، از نوع آمیخته (کمی و کیفی) می‌باشد. در ابتدا، شاخص‌های موثر بر آسیب‌پذیری در برابر زمین‌لرزه،‌ مورد بازشناسایی و تدوین قرار گرفتند و سپس با مراجعه به آرای خبرگان (روش دلفی) و روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس (IHWP) اقدام به وزن‌دهی و اولویت‌بندی آنها شد. به منظور تحلیل داده‌های حاصل از مرحله دوم دلفی، از شیوه تحلیل عاملی استفاده گردید. نقشه آسیب‌پذیری نهایی در منطقه مورد مطالعه بر اساس شاخص‌های کالبدی موثر در زمین‌لرزه تهیه شده است، این شاخص‌ها در آسیب‌پذیری بافت (بر مبنای حداکثر تاثیر) از طریق نرم‌افزار ArcGIS, Version 10.1 تعیین گردید. در این مرحله ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی بیست و یک گانه و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻣﺘﯿﺎز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش IHWP با تقسیم ارزیابی آسیب‌پذیری به 5 مرحله "خیلی کم، کم، متوسط، زیاد ، و خیلی زیاد" با تمرکز بر سناریوی هوشمند مداخله‌پذیری، و در راستای دستیابی به حد بهینه ایمنی،"آسیب‌پذیری خیلی زیاد و زیاد" به حد"متوسط تا خیلی کم" تغییر یافت. به منظور تعیین میزان آسیب‌پذیری و به دنبال آن تجزیه و تحلیل انواع مداخلات کالبدی در بافت شهری، از نرم‌افزار متلب، استفاده شد. پس از آن،‌ بر اساس رویکرد IDSS اتخاذ تصمیمات هوشمند در راستای کاهش آسیب‌پذیری زمین‌لرزه صورت گرفت. نتایج بیانگر آن است که به کارگیری مفهوم مدیریت هوشمند شهری، تصمیم‌گیری برای مداخلات کالبدی به منظور رویارویی با زمین‌لرزه را از قابلیت‌های خوداصلاحی، انعطاف‌پذیری و منطبق با نیازهای متغیر شهری برخوردار می‌سازد. همچنین؛ نتایج تحلیل عاملی حاکی از آن است که سه مؤلفه «تطابق‌پذیری»، «انعطاف‌پذیری» و «خود اصلاحی» به ترتیب با بار عاملی (0.876 – 0.853 – 0.805) به عنوان مفاهیم اصلی مدیریت هوشمند رتبه بندی شدند. در مقایسه میان انواع روش‌های تعیین مداخلات کالبدی، می‌توان نتیجه گرفت که در روش مبتنی بر مدیریت هوشمند، تشخیص اولویت‌ها (با حداکثر تاثیرگذاری) برای دستیابی به سطح بهینه ایمنی بر پایه نظام سلسله مراتبی هوشمند است.
در این پژوهش برای اولین بار ثابت شد که با اعمال مفاهیم کلیدی مدیریت هوشمند (تطابق پذیری، انعطاف پذیری و خوداصلاحی) می توان هر گونه تصمیم گیری برای مداخله کالبدی قبل از بحران زمین لرزه را، با کمینه شاخص‌های موثر برای کاهش آسیب پذیری پشتیبانی نمود.
 
واژه‌های کلیدی: شهر هوشمند، مدیریت هوشمند، برنامه‌ریزی کالبدی، زمین‌لرزه، پشتیبان تصمیم‌گیری هوشمند، منطقه 17 شهرداری تهران