« مهندسی سیستم های اقتصادی و اجتماعی »

1- مقدمه

رشته های جدید آموزشی با توجه به ابعاد مختلف مسائلی که باید به حل آنها بپردازند، اطلاعات مورد نیاز را از چند رشته دریافت می دارند و یافتن بهترین راه حل ها را مد نظر قرار می دهند. این رشته ها به دلیل حرکت از مسئله و در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن و پیش بردن جهت دار علوم-بخصوص در سطوح بالای آموزش و پژوهش- در سالهای اخیر اهمیت ویژه ای یافته اند که از ان جمله می توان به گرایش مهندسی سیستم اشاره نمود. که در آن سیستمهای مختلف مورد نیاز جامعه مورد مطالعه و طراحی قرار می گیرند.

2- تعریف و اهداف

مهندسی سیستمها فرایندی است که به کمک آن می توان نیازهای یک سیستم پیچیده را درک نموده و سپس به توسعه، تست و بکارگیری راه حلهای کارا و هماهنگ برای این نیازها پرداخت. یک راه حل، زمانی کاراست که بتواند ساده تر به برآوردن آن نیاز بپردازد و زمانی هماهنگ است که بتواند به خوبی با دیگر زمینه های آن نیاز بکار گرفته شود. مهندسی سیستمها دارای ابزارهای متنوع تحلیلی، طراحی و هدایت گری برای موفقیت در همه سطوح نیازها (از طراحی یک ابزار ساده گرفته تا درگیری در یک چالش بزرگ ملی همچون امنیت غذایی) است. آنچه که مهندسی سیستم را متمایز می سازد توجه آن به سیستمهای جامع و سطح وسیع استفاده آن در ارزیابی و بهبود مسائل سازمانی، تکنولوژیکی و انسانی است. مهندسان سیستم به طراحی، بهبهود و بهینه سازی فرایندها و سیستمها هر محصول و خدمتی می پردازند. در بازار رقابتی امروز که بهبود مستمر و کاهش هزینه ها عامل بقای سازمانها هستند، این توانمندی نقشی کاملا حیاتی دارد. زمینه های  اصلی مهندسی سیستم شامل فناوری اطلاعات، علوم تصمیم و همچنین مدل‌سازی، تجزیه و تحلیل، شبیه سازی، کنترل، بهینه سازی و مدیریت سیستم‌های پیچیده است. مهندسی سیستم به مطالعه، مدلسازی و تجزیه و تحلیل اینگونه سیستم‌ها می پردازد و با در نظر گرفتن ابعاد مختلف آنها و همچنین با توجه به نیازها، اولویت ها و امکانات جامعه بهترین سیستم را طراحی می‌نماید.

مهندسی سیستم برخلاف بسیاری از رشته‌های سنتی یک رشته مسئله محور است که از طیف وسیعی از رویکردهای سیستم سخت و نرم جهت حل مسئله استفاده می‌‌کند. رویکردهای برجسته مطرح در این طیف از سخت به نرم شامل تحقیق در عملیات، تحلیل و طراحی سیستم، پویایی‌شناسی سیستم‌ها، سایبرنتیک سازمانی، متدولوژی سیستمی نرم، برنامه‌ریزی تعاملی و روش‌های سیستمی پسامدرن می‌شود. تفکر سیستمی به قدری در رشته مهندسی صنایع مهم می‌باشد که ممیزه اصلی یک مهندس صنایع نسبت به فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های مهندسی دید سیستمی و قابلیت حل مسئله به طور سیستماتیک می‌باشد. از حیث محتوایی هم این رشته حوزه کاربردی متنوعی را پوشش می‌دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به سیستم‌های سلامت، سیستم‌های انرژی و سیستم‌های خدماتی اشاره کرد.

گروه مهندسی سیستم دانشکده مهندسی صنایع معتقد است که مبانی قوی آموزشی کلید موفقیت مشاغل مهندسی است. همه دانشجویان در این گروه تحت سرپرستی هیات علمی مجرب قرار می گیرند و اعضای هیات علمی گروه خود را وقف ارائه کیفیت آموزشی در سطح بالایی از استانداردها نموده اند.  برنامه های گروه مهندسی سیستم در پاسخ به درخواستهای صنعت طراحی شده است تا مهندسینی را تربیت نماید که نه تنها  عمق عملیاتی و اجرایی لازم را در یک زمینه تخصصی داشته باشند بلکه بتوانند بر مرزهای دانش حرکت کرده و راه حل های جدیدی را پیش روی سازمانها قرار دهند.

3- ضرورت و اهمیت

بر اساس موارد زیر ضرورت و اهمیت تشکیل و راه اندازی این دوره را می توان تبیین نمود:

- سیستمهای بزرگ عموما به دلیل پیچیده بودن و داشتن ابعاد مختلف و تاثیر عوامل متعدد در عملکرد آنها، باید با استفاده از روشهای علمی دقیق برنامه ریزی شوند تا از کارایی لازم برخوردار و در رفع نیازهای جامعه توانا باشند.

- تهیه و اجرای نظام جامع برنامه ریزی، بدون وجود متخصص در این زمینه عملی نیست.

- برنامه ریزی در هر بخش ابعاد مختلفی دارد و نمی توان برنامه ریزی در یک بخش را مستقل از بخشهای دیگر انجام داد. مهندسی سیستم با توجه به تعریف آن، می تواند قسمتی از این مسئله را حل کند.

4- مهارتهای دانش آموختگان

مهندسان سیستم با داشتن دیدگاه سیستمی به ارزیابی همه ورودیها و خروجیها اعم از منابع انسانی، منابع مالی، ماشین آلات، اطلاعات، زمان و ... پرداخته تا نتایج بهتری را حاصل نمایند. این مهندسان با استفاده از روشها و مدلهای ریاضی در اتخاذ تصمیمات کلیدی اثر گذار می باشند. همچنین آنها دارای مهارتهای جامعی در تطبیق مسائل با دانش سیستمی خود و ارائه راه حلهای متناسب با هر صنعت یا محور کاربردی می باشند. توانایی کار تیمی و درگیر  شدن در تمامی صنایع تولیدی و خدماتی برای حل مشکلات و نیازمندیها، از توانمندیهای منحصر به فرد مهندسان سیستم می باشد. بعلاوه این افراد می توانند تمامی گامهای معماری، طراحی، توسعه، و تحویل یک پروژه را به طور کامل به انجام برسانند.
5- برنامه آموزشی
به طور خلاصه برنامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد مهندسی سیستم بصورت زیر می باشد که متعاقباً به شرح هر یک از آنها می پردازیم: